• KASTEEL DE ESSENBURGH

• Kasteel de Essenburgh

• Rijke baronnen en bezitloze paters

• Norbertijnen Priorij De Essenburgh

• KASTEEL DE ESSENBURGH

Kasteel De Essenburgh is een kasteel en landgoed in de gemeente Harderwijk, gelegen tussen de dorpen Hierden en Hulshorst. Tot 1929 is de naam Essenburg (zonder h) gebruikt.

Geschiedenis

De gevelsteen maakt melding van het jaar 1652. Diverse publicaties maken echter melding van een middeleeuwse voorganger, hoewel er na archeologisch onderzoek geen enkel spoor van een vroegere bebouwing werd gevonden. De bouwer is wel bekend, Johan Coolwagen. Deze liet het bouwen als statussymbool om zich een plaats binnen de Ridderschap van Veluwe te verwerven. Dit mislukte en Johan Coolwagen moest uiteindelijk het huis aan zijn schuldeisers verkopen.

Na in verscheidene geslachten te zijn geweest kwam in 1721 het kasteel door huwelijk in het geslacht Van Westervelt. Tot 1817 zou het in dat laatste geslacht blijven toen het overging naar mr. Samuel Johannes baron Sandberg, heer van Essenburg (1778-1854), in 1803 getrouwd met Aleyda Johanna van Westervelt (1785-1862), dochter van Anthony Pieter van Westervelt, heer van Leuvenum (1750-1823), welk laatste huis ook overging naar het geslacht Sandberg. Enkele telgen Sandberg kregen naamswijziging tot Van Westervelt Sandberg, ter herinnering aan het voorgeslacht van Essenburg en Leuvenum. Door financiële moeilijkheden zag de laatste eigenaar uit het Sandberg-geslacht, burgemeester jhr. Heribert WilIem Aleid Sandberg, heer van Essenburg (1867-1945), zich genoodzaakt vanaf 1924 tot 1927 het gehele landgoed in meer dan 150 percelen, alsmede de boerderijen, huizen, en tot slot ook het kasteel te verkopen. Hij liet tevens notarieel vastleggen dat de naam nooit meer "Essenburg" mocht zijn, dat de naam Sandberg op de orangerie moest verdwijnen, liet -naar het schijnt- het familie-archief verbranden, om vervolgens kinderloos in Den Haag te overlijden. Daarmee kwam na ruim twee eeuwen een eind aan de bewoning door de geslachten Van Westervelt en Sandberg.

In 1929 werd het verwaarloosde kasteel, na in handen te zijn geweest van speculanten, aangekocht door kunsthistorica dr. Johanna Suzanna de Jongh (1877-1946), weduwe van Adriaan Goekoop (1859-1914). Zij liet het kasteel grondig renoveren, waardoor de raampartijen aan de voorzijde en de entree niet meer oorspronkelijk zijn, en bracht de gevelsteen aan met de tekst: "Renovata anno 1929". Zij gaf het, ingevolge de eis van de laatste Sandberg-eigenaar, de nieuwe naam "Essenburgh". In 1935 verliet zij het kasteel en ging in Ginneken wonen. In 1944 verkocht zij het aan Bernard Carp (1901-1966) die het in 1950 verkocht aan de Norbertijnen.

In 1950 kochten de Norbertijnen van de Abdij van Berne uit Heeswijk-Dinther (Noord-Brabant) het kasteel en de naastgelegen gebouwen. Het kloostergebouw werd in gebruik genomen als priorij. Vanaf 1969 begonnen de Norbertijnen met een vormingscentrum in het kasteel. In 1992 is een tweede klooster op het terrein gevestigd genaamd Communiteit Mariengaard, een gemeenschap voor vrouwelijke Norbertijnen. Tot de gemeentelijke herindeling in 1972 hoorde de Essenburgh bij het dorp Hulshorst in de gemeente Nunspeet. Sindsdien ligt de Essenburgh in Hierden en maakt het onderdeel uit van de gemeente Harderwijk.

Het landgoed is toegankelijk; het huis (tegenwoordig in gebruik als hotel) en nabije omgeving zijn niet vrij toegankelijk.

• RIJKE BARONNEN EN BEZITLOZE PATERS

375 jaar landgoed De Essenburgh. Op 11 juli 1950, het hoogfeest van St. Norbertus, stichter van de norbertijnenorde, maakt de abt van Berne de namen bekend van twintig medebroeders die hij heeft benoemd voor een nieuwe stichting. Zij verhuizen van het Brabantse land naar De Essenburgh in Hierden, midden op de orthodox-protestantse Veluwe. De Essenburgh is een landgoed met een rijke geschiedenis, 'een der aangenaamste hofsteden deser Land-streecke'.

Dit boek neemt u mee in de rijke geschiedenis van het landgoed en zijn markante bewoners. Voor het eerst wordt de unieke geschiedenis van de norbertijnenpriorij uitgebreid belicht. Martijn Pijnenburg (1987) is historicus met bijzondere belangstelling voor de geschiedenis van de Rooms-Katholieke Kerk. Hij is o.a. gemeenteraadslid van Harderwijk en bestuurslid van de historische vereniging Herderewich. Sinds zijn jeugd voelt hij een sterke verbondenheid met de norbertijnen van De Essenburgh en Mariëngaard.

Dit boek is te bestellen bij:

Titel : Rijke baronnen en bezitloze paters

Auteur(s) : Pijnenburg, Martijn

EAN : 9789089723826

Uitgever : Abdij Van Berne, Uitgeverij

Prijs : € 29,95

• NORBERTIJNEN PRIORIJ DE ESSENBURGH

In 1950 vestigden wij, Norbertijnen, ons vanuit de Abdij van Berne in Heeswijk (Noord-Brabant), op het landgoed ‘De Essenburgh’ in Hierden bij Harderwijk. Het (mannen)klooster kreeg de status van ‘Priorij’.

Vanaf het begin waren wij actief betrokken bij de opbouw van parochies op de Noord–West Veluwe en in de IJsselmeerpolders. Daarnaast zetten wij ons in op het terrein van apostolaat en pastoraat en dragen wij oecumenische initiatieven een warm hart toe.

In 1992 is er op het terrein een tweede klooster gesticht: ‘Mariëngaard’, een gemeenschap van Vrouwen-Norbertijnen. In 1994 betrok deze gemeenschap een eigen huis.

Wij, de leden van beide kloostergemeenschappen, willen leven als volgelingen van Norbert van Gennep.

De regel van Augustinus hebben wij als basis, en de kern daarvan is:

– eensgezind samenwonen

– één van hart en één van ziel

– samen op weg naar God

Wij vormen leefgemeenschappen waarin het samen-leven een dagelijkse opdracht en gave is. Wij geloven hierin vanuit evangelisch perspectief, en durven te zeggen dat het mogelijk is, vreugde en verdriet te delen, en elkaar te bevestigen. Ons leven kenmerkt zich door een ritme van gezamenlijk gebed en arbeid.

In 1950 kochten de Norbertijnen van de Abdij van Berne het kasteel De Essenburgh. Zij kozen er toen voor om het wapen van de familie van Essen te gebruiken, en daaraan toe te voegen de wapenspreuk van de familie Sandberg: Serva Fidem. Dit is op twee manieren te vertalen: “bewaar je geloof” en “behoed je trouw”.

Korte geschiedenis van het Landgoed ”Groot Essenburgh”

In 1639 koopt Johan Coolwagen een gedeelte van het landgoed “Trippenmakersgoet” te Hulshorst gelegen aan de Hierdense Beek. Zijn zoon Marten Coolwagen bouwt op dit terrein in 1652 een huis De Essenburg genaamd, waarschijnlijk naar de naam essen, wat akkerlanden betekent. Tot 1688 blijft het landgoed in bezit van de Coolwagens, daarna wordt het verpand en verkocht aan de makelaar Zacharias Breske te Amsterdam. Deze verkoopt het aan Cornelis Noorman, wiens familie het in bezit houdt tot 1721. In 1721 breekt een glorietijd aan voor het landgoed omdat het door huwelijk in handen komt van de grootgrondbezitter en burgemeester van Harderwijk, Mr. Antony van Westervelt. Hij breidt het huis uit en maakt van de omgeving een park, geïnspireerd op de tuinen van het Louvre met geschoren heggen, waterpartijen en sterrenbossen. Zijn zoon Heribert, ook burgemeester van Harderwijk, bekleedt belangrijke functies in de landspolitiek.

In 1813 komt het landgoed door huwelijk met Aleida J. Westervelt in handen van Samuel J. baron Sandberg, wiens familie het bezit tot 1924. Wegens financiële neergang wordt in 1924 het landgoed, toen nog 500 hectare, verkocht en blijft het huis leeg staan tot 1928. In dat jaar koopt Mevrouw weduwe dr. Johanna S. Goekoop-de Jongh het landgoed.

Zij is o.a. bezitster van het landgoed Zorgvliet en het Catshuis. In 1929 vernieuwt zij het huis zeer grondig en legt een park aan met monumentale bruggen, pergola’s, rozentuinen, een prachtige tuinmuur met Griekse vazen en her en der in de gazons Griekse klassieke beelden. Zij verkoopt het landgoed in 1938 aan Mhr. Carp.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt het huis bezet door, achtereenvolgend, het Duitse leger, bejaarden uit de Zaanstreek, vluchtelingen uit Arnhem, repatrianten uit Duitsland en gedetineerden uit de Jodensavanne uit Suriname. Daarna staat het leeg en te koop tot 1950.

In 1950 kopen de Norbertijnen van de Abdij van Berne te Heeswijk het landgoed om er een klooster en studiehuis in te vestigen.

Vanaf 1965 wordt een gedeelte (het Kasteel) verhuurd aan het Vormingscentrum De Essenburgh en in 2002 ook “De Hoeve”.

Bouwactiviteiten

1952: bouw kapschuur/koestallen/kippenhok

1959: afbraak oranjerie, bouw studentenhuis/priorij, uitbreiding boerderij

1976: nieuwbouw vormingscentrum tussen kasteel en priorij.

1994: bouw Mariëngaard t.b.v. Norbertijnen Communiteit

2002: afbraak boerderijgebouwen/nieuwbouw “De Hoeve” en “De Boerderij”. Deze t.b.v. cursussen, eigen gasten, ateliers en werkplaatsen.

Bezoekadres:

Schapenhoek 9

3841 BM  Harderwijk

IBAN:  

NL93 INGB 0003 0361 92

t.n.v. Vereniging Herderewich

Contact via info@herderewich.nl
van secretaris Roeland Geertzen